Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

Δευτέρα 26 Απριλίου 2010

Επιχειρηματικότητα: Διαβολικό Κατασκεύασμα ή μέρος της Ορθόδοξης Παράδοσης


Πριν από μερικές εβδομάδες διάβασα μια επιστολή του γνωστού Καθηγητή Επιχειρηματικότητας στο Πανεπιστήμιο Πειραιά κ. Χασσίδ προς το περιοδικό GK της Καθημερινής. Το περιοδικό είχε κάνει ένα εξαιρετικό αφιέρωμα στην Καινοτομία και την Επιχειρηματικότητα, και ο γνωστός Καθηγητής μεταξύ των απόψεων που εξέφρασε στους συντάκτες του περιδικού , για την παρανόηση του όρου Επιχειρηματικότητα έγραψε και το εξής ευφυολόγημα:
....." Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι στο Λεξικό Νοελληνικής Γλώσσας του Μπαμπινιώτη, Α΄Έκδοση, το λήμμα επιχειρηματικότητα βρίσκεται στη σελίδα 666 "... Είναι λοιπόν η επιχειρηματικότητα διαβολικό κατασκεύασμα ή η ορθόδοξη παράδοση αναφέρεται σε αυτήν δίνοντας μια ερμηνεία για το πως θα πρέπει να την αντιμετωπίσει ένας πιστός...Ας προσπαθήσουμε αυτή την εβδομάδα να ψηλαφήσουμε "τον τύπο των ήλων" και να δώσουμε μια άλλη διάσταση στη σχέση Θρησκείας και Επιχειρηματικότητας...Αυτή την εβδομάδα θα συσχετίσουμε το επιχειρείν με την Ορθοδοξία..Την άλλη εβδομάδα θα αναζητήσουμε τη γνώμη άλλων δογμάτων για τον επιχειρηματία και το επιχειρείν

Η Ορθόδοξη Εκκλησία και η Θεολογική προσέγγιση της δεν επιχείρησε, την σύνθεση μιας συστηματικής θεωρίας για την επιχειρηματικότητα και ιδιαίτερα για την επιχειρηματική δραστηριότητα των κληρικών αλλά και των υπόλοιπων χριστιανών. Όμως στοιχεία και έννοιες οικονομικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας και σκέψης είναι διάχυτα σε διάφορα θρησκευτικά κείμενα είτε ως παραβολές (παραβολή των ταλάντων), είτε ως παραδείγματα ηθικής και κοινωνικής συμπεριφοράς


Η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι οργανισμός ποικίλων δραστηριοτήτων. Περιλαμβάνει δράσεις που σχετίζονται με το λόγο και το σκοπό υπάρξεως της εκκλησίας (λατρευτικές τελετές, διδακτικές, ποιμαντικές ή καθοδηγητικές δράσεις), αλλά και δραστηριότητες «περιφερειακού» τύπου με κοινωνική, οικονομική και στα πλαίσια αυτά και «επιχειρηματική» υφή.

Η ζωή των Ορθοδόξων λειτουργών συμπεριλαμβανόμενων και των σύγχρονων μοναχών παρουσιάζει επιχειρηματική δραστηριότητα. Όμως ο σκοπός από την πώληση κάποιων προϊόντων που παράγονται στις μονές δεν είναι το κέρδος και η συσσώρευση κεφαλαίου αλλά η επιβίωση των μοναχών, η αυτάρκεια του μοναστηριού, και η εκπλήρωση άλλων πνευματικού περιεχομένου σκοπών, όπως η άσκηση φιλανθρωπίας. Συνεπώς τα οικονομικά αποτελέσματα, όπου υπάρχουν δεν αποτελούν αυτοσκοπό όπως συμβαίνει στην «κοσμικού» τύπου επιχειρηματικότητα. Οι αξίες που επιδιώκει η «επιχειρηματική» δράση της εκκλησίας είναι σωτηριολογικές, και επιδιώκουν ως «μέγιστο» κέρδος του κάθε ανθρώπου την λύτρωση. (Οικονόμου 2003).

Η Ορθόδοξη εκκλησία θεωρεί η συνειδητοποίηση της έννοιας της «Επιχειρηματικότητας» ανάγεται στην μελέτη της σχέσεως Θεού, Ανθρώπου και Κόσμου. Στον τρόπο που αντιλαμβάνεται η Ορθοδοξία την επιχειρηματικότητα υπάρχει μια πολύ σημαντική ιδιαιτερότητα: Δεν ταυτίζεται ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης με τον επιχειρηματία. Αν και με βάση την καθημερινή πρακτική κάθε επιχειρηματίας θεωρείται ιδιοκτήτης της επιχείρησης του, θεολογικά απώτερος ιδιοκτήτης είναι ο Θεός. Οι πρώτες ύλες, ο περιβάλλοντας χώρος αλλά και οι επιχειρηματικές ικανότητες που διαθέτει ένας άνθρωπος είναι δημιούργημα και ιδιοκτησία του Θεού. Ο Θεός λοιπόν είναι «Κτήτωρ» (ιδιοκτήτης), και «Δημιουργός». Η δυνατότητα της «Δημιουργίας» θεμελιώνει το δικαίωμα της Θεϊκής ιδιοκτησίας και της εκχωρήσεως της χρήσης της υπό όρους. Κάνοντας μια αναγωγή στην σύγχρονη ορολογία θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Θεός είναι ο «Ιδιοκτησιακός Μέτοχος», ο οποίος παρέχει μέσω «franchise» πρώτες ύλες και τεχνογνωσία. Μάλιστα σύμφωνα με την προσέγγιση της Ορθόδοξης Εκκλησίας ακόμη και ο «Επιχειρηματίας» άνθρωπος είναι ιδιοκτησία και περιουσία του Θεού και γι αυτό στα θεολογικά κείμενα αναφέρεται και ως «περιούσιος»

Όλη αυτή η τεχνογνωσία, οι πρώτες ύλες, το κεφάλαιο και οι γνώσεις χειρισμού που παρέχει ο Θεός αποτυπώνονται στον όρο «καταπίστευμα» ο οποίος καταγράφεται σε πολλά θεολογικά κείμενα. (Ιωάννης Χρυσόστομος, Μακάριος ο Αιγύπτιος, κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο). Ετυμολογικά ο όρος περιγράφει κάτι που δόθηκε με «εμπιστοσύνη». Διακρίνεται σε δύο μορφές:

(α) Το «υποκειμενικό», το οποίο περιλαμβάνει τις αναρίθμητες δυνατότητες που έχουν δοθεί στον άνθρωπο και διατυπώνονται θεολογικά στην φράση «κατ’ εικόνα θεού».

(β) Το «αντικειμενικό» ή εμπράγματο που αναφέρεται στους φυσικούς πόρους που παρέχονται στον άνθρωπο για να υλοποιήσει το επιχειρηματικό του εγχείρημα.

Ιδιαίτερη και χαρακτηριστική αρχή του «καταπιστεύματος» είναι ότι παρέχεται χωρίς διακρίσεις σε όλους τους ανθρώπους από το Θεό με την μορφή «δωρεάν» χορηγίας. Η έννοια του «καταπιστεύματος τόσο του υποκειμενικού όσο και του αντικειμενικού σε συνδυασμό με την επιχειρηματικότητα, περιέχεται κατά επαγωγικό τρόπο στην παραβολή των ταλάντων. (Οικονόμου 2003)
Ποιος όμως είναι ακριβώς ο ρόλος του ανθρώπου ως επιχειρηματία στα πλαίσια της ορθόδοξης θρησκείας; Ο άνθρωπος - επιχειρηματίας σύμφωνα με την ορθόδοξη αντίληψη εγκαθίσταται στο φυσικό περιβάλλον ως διαχειριστής των φυσικών πόρων και συντηρητής του φυσικού χώρου. Είναι φορέας του «καταπιστεύματος» αποδέκτης και διαχειριστής του. Η σχέση αυτή του επιχειρηματία με το καταπίστευμα είναι περιορισμένου χρόνου λόγω της προσωρινότητας της ανθρώπινης ύπαρξης στη γη. Η διαχειριστική δυνατότητα του επιχειρηματία πρέπει να γίνεται στην βάση κάποιων αρχών. Η πρώτη αρχή υπογραμμίζει ότι η ανθρώπινη ευτυχία δεν εξαρτάται από το κέρδος. Η δεύτερη αρχή διαχωρίζει την μακροβιότητα και την ατομική ανάπτυξη από τον πλούτο. Τα κέρδη σύμφωνα με την τρίτη αρχή πρέπει να επανεπενδύονται στην παραγωγή ώστε να αυξάνεται μόνο μέσω της παραγωγικής διαδικασίας. Σύμφωνα με την τέταρτη αρχή ο άνθρωπος είναι διαχειριστής και όχι ιδιοκτήτης του κεφαλαίου και των πόρων. Η πέμπτη και τελευταία αρχή θεωρεί ότι ο άνθρωπος γίνεται πραγματικός ιδιοκτήτης των κερδών της επιχειρηματικότητας μόνο όταν τα δαπανά για το καλό και τις ανάγκες των άλλων. Εάν χρησιμοποιεί τον πλούτο μόνο για ατομικούς λόγους τότε μιλάμε όπως υπογραμμίζει ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος για «Διαχειριστική Αλλοτρίωση». (Οικονόμου 2003)

Η χρήση του κεφαλαίου και του πλούτου είναι συμμετοχική. Η συμμετοχικότητα στο κεφάλαιο στηρίζεται:

(α) στην πανανθρώπινη συμμετοχή στον σχηματισμό του

(β) στην αναλογική σχέση πλουσίου – κοινωνίας, με το ρόλο ενός οργάνου του ανθρώπινου σώματος προς το υπόλοιπο σώμα

(γ) στην κοινή ωφέλεια από την δημιουργία διαφόρων προϊόντων και υπηρεσιών

(δ) στην αλληλεξάρτηση των ανθρώπων που οδηγεί στην ανταλλαγή προϊόντων και υπηρεσιών

Στην έννοια του κέρδους ασκείται ιδιαίτερη κριτική όταν ο επιχειρηματίας οδηγείται σε αισχροκέρδεια εις βάρος του κοινωνικού συνόλου. Τα κέρδη από την επιχειρηματική δραστηριότητα δεν πρέπει να μετατρέπονται μόνο σε υλικά αγαθά αλλά και σε φιλανθρωπικές πράξεις και αγαθοεργίες που βελτιώνουν την ζωή της κοινωνίας και βέβαια αλλάζει την εικόνα που έχει η κοινωνία για τον επιχειρηματία προς το καλύτερο.
 Τελικά λοιπόν η ορθοδοξία μάλλον αντιμετωπίζει θετικά το επιχειρείν...Εαν με ρωτήσετε για τον μοναχό Εφραίμ της Μονής Βατοπεδίου, δεν μπορώ να τοποθετηθώ.. βλέπετε δεν ανήκει στο χώρο της επιχειρηματικότητας αλλά στο....risk management & investment analysis

3 σχόλια:

  1. "...για τον μοναχό Εφραίμ της Μονής Βατοπεδίου, δεν μπορώ να τοποθετηθώ.. βλέπετε δεν ανήκει στο χώρο της επιχειρηματικότητας αλλά στο....risk management & investment analysis!
    Επρεπε να αξιοποιηθεί στο άγριο παιχνίδι ομολόγων, μετοχών που παίζεται τελευταία.Σαν καλός trader και μάλιστα άγιος θα μας ρέφαρε!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. poly kalo, diafwno metis apopseis toy koy Giorgoy Tsakiraki

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Συμμετοχή στο 5ο Φεστιβάλ Νεοφυούς Επιχειρηματικότητας GRBossible, που διοργανώνει για πέμπτη χρονιά το skywalker.gr

  Είναι ιδιαίτερη χαρά και τιμή η συμμετοχή μου στο 5 ο Φεστιβάλ Νεοφυούς Επιχειρηματικότητας GRBossible , που διοργανώνει για πέμπτη χρον...