Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

Πέμπτη 27 Δεκεμβρίου 2018

Διοίκηση και λήψη Αποφάσεων: Το ορθολογικό υπόδειγμα λήψης απόφασης


Η διαδικασία της αποτελεσματικής διοίκησης ξεκινά με τον προγραμματισμό, συνεχίζει με την οργάνωση και τη διεύθυνση και καταλήγει στον έλεγχο, ο οποίος οδηγεί στην αναθεώρηση ή μη του προγραμματισμού. Συστατικό στοιχείο της οργάνωσης, αποτελεί η διαδικασία λήψης αποφάσεων, η οποία υπάρχει σε όλες τις παραπάνω λειτουργίες και για αυτό δεν καταγράφεται ως ξεχωριστή λειτουργία της διοίκησης. Στη συζήτηση για το θέμα της λήψεως αποφάσεων, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται κυρίως σε τρεις παραμέτρους: 1) στην απόφαση καθεαυτή  δηλαδή στον εννοιολογικό προσδιορισμό της (decision), 2) στο άτομο που λαμβάνει την απόφαση (decision maker), δηλαδή στον επιχειρηματία και τα στελέχη που είναι επιφορτισμένα με το συγκεκριμένο καθήκον – αρμοδιότητα, 3) Στη διαδικασία της λήψης απόφασης (decisionmaking process), το πώς δηλαδή ο επιχειρηματίας φθάνει σε αυτή.

Ο όρος ορθολογισμός  σημαίνει το να είναι κάποιος λογικός, να ενεργεί λογικά, να έχει ορθή κρίση. Στο πλαίσιο της οργάνωσης, σύμφωνα με τον Simon, ο ορθολογισμός ασχολείται με την επιλογή μεταξύ προτιμώμενων εναλλακτικών συμπεριφορών, σε σχέση με κάποιο αξιακό σύστημα, όπου οι επιπτώσεις των συμπεριφορών μπορούν να αξιολογηθούν (Simon H., 1960, σ. 75).  Ο ορθολογισμός συχνά αναφέρεται στη συνολική διαδικασία της λήψης απόφασης ή σε κάποιο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης συμπεριφοράς που δημιουργεί αυτήν τη διαδικασία. Μία ενέργεια κρίνεται ως ορθολογική ή μη ανάλογα με τις αντιλήψεις των συμμετεχόντων σ’ αυτήν (Χριστόπουλος 2004).
Η λογική του ορθολογικού μοντέλου λήψης αποφάσεων βασίζεται στις αρχές της κλασσικής οικονομικής θεωρίας, στο πλαίσιο της οποίας , ο decision maker καλείται Homo Economicus και διαθέτει ένα πλήρες σύστημα προτιμήσεων που του επιτρέπει να επιλέγει την «άριστη» λύση μεταξύ ενός μεγάλου αριθμού εναλλακτικών λύσεων, όσο πολύπλοκη και σύνθετη και αν είναι αυτή η διαδικασία.  Στο ορθολογικό μοντέλο λήψης απόφασης έχουμε ως βασική αντίληψη ότι ο άνθρωπος είναι απόλυτα ορθολογικό όν και είναι σε θέση να εξασφαλίζει τέλεια πληροφόρηση, να διαθέτει επακριβές σύστημα προτιμήσεων και να λαμβάνει αποφάσεις σε σταθερό περιβάλλον

Μια ενέργεια είναι ορθολογική, εάν σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουν συλλεγεί, προσφέρει τις καλύτερες προοπτικές για την επίτευξη των στόχων..  Το ορθολογικό μοντέλο λήψης απόφασης αναλύεται στα παρακάτω στάδια:
1. Στάδιο Διάγνωσης. Εντοπίζονται προβλήματα και καταστάσεις στις οποίες πρέπει να εφαρμοστεί η διαδικασία λήψης αποφάσεων. Στο στάδιο αυτό εντοπίζεται  το που βρίσκεται το πρόβλημα, στις σχέσεις της οργάνωσης με το περιβάλλον, στις σχέσεις μεταξύ ομάδας με άλλη ομάδα ή στις σχέσεις μεταξύ ατόμου και οργάνωσης.
2. Στάδιο Σχεδιασμού. Στο στάδιο αυτό αναφέρονται οι μεταβολές που πρέπει να γίνουν, ώστε η οργάνωση να επιλύσει τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Ανάλογα με το πρόβλημα που υπάρχει μπορούν να προταθούν πιθανές προτάσεις μεταβολών στη στρατηγική, στην ιεραρχική δομή και στην αλλαγή του τρόπου σκέψης.
3. Στάδιο Επιλογής Εφαρμογής. Στο στάδιο αυτό αποφασίζονται τα συγκεκριμένα μέτρα ή μηχανισμοί που πρέπει να υιοθετήσει ο οργανισμός για την αντιμετώπιση των προβλημάτων.
4. Αξιολόγηση. Στο στάδιο της αξιολόγησης συγκρίνονται οι στόχοι που  είχαν τεθεί σε σχέση με τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν, αναλύονται οι αποκλίσεις κι επαναπροσδιορίζονται οι στόχοι. Η ύπαρξη στόχου και κάποιων λογικών ενεργειών για την επίτευξή του είναι τα πιο ασφαλή κριτήρια διαχωρισμού ανάμεσα σε ορθολογική και μη ορθολογική συμπεριφορά. 
Η ορθολογική λήψη απόφασης απαιτεί τη σύγκριση εναλλακτικών επιλογών με τα αποτελέσματα στα οποία οδηγούν. Το σημαντικότερο σημείο στη λήψη ορθολογικής απόφασης είναι η αποδοτικότητα, να επιτυγχάνονται δηλαδή τα καλύτερα αποτελέσματα με τους μικρότερους πόρους.
Στην κλασσική ή τέλεια εκδοχή του ορθολογισμού, ακολουθούνται ποσοτικές μέθοδοι ανάλυσης των αποφάσεων, ώστε σε κάθε πιθανή επιλογή απόφασης να υπάρχουν ποσοτικά δεδομένα ή υπολογισμένη χρησιμότητα ώστε να μπορούν να συγκριθούν οι εναλλακτικές επιλογές.  Συνεπώς όταν χρησιμοποιείται το ορθολογικό μοντέλο λήψης αποφάσεων γίνεται η υπόθεση ότι o επιχειρηματίας ή το στέλεχος που λαμβάνει αποφάσεις (Kreitner & Kinicki, 2001, Turpin & Marais 2004):
Þ    Γνωρίζει όλες τις πιθανές εναλλακτικές λύσεις
Þ    Γνωρίζει επακριβώς και σε όλο το εύρος τους τις συνέπειες από την εφαρμογή της κάθε εναλλακτικής λύσης.
Þ    Έχει ένα καλά οργανωμένο set από προτιμήσεις για αυτές τις συνέπειες
Þ    Έχει την υπολογιστική ικανότητα να συγκρίνει τις επιδράσεις και τις συνέπειες και να ορίζει ποια είναι η προτιμητέα.

Οι ακόλουθοι του ορθολογικού μοντέλου οι οποίοι καλούνται  μεγιστοποιητές  (maximizers) προσπαθούν να πάρουν τη βέλτιστη απόφαση, και τείνουν να δίνουν αρκετό χρόνο στη λήψη αποφάσεων, λόγω της ανάγκης για μεγιστοποίηση της απόδοσης.  Εξετάζουν αναλυτικά  όλες τις μεταβλητές και αναλύοντας προσεκτικά τα μεταξύ τους  tradeoffs. Τείνουν επίσης να μετανιώνουν πιο συχνά για τις αποφάσεις τους (ίσως επειδή είναι πιο ικανοί

Από την άλλη πλευρά, μη – ορθολογική είναι η συμπεριφορά που δεν τελεί σε συμφωνία με εκτιμήσεις, αναφορικά με το κόστος, το όφελος και τις πιθανότητες. Μπορεί να πηγάζει από: i) δεσμεύσεις σε δόγματα ή θεωρίες που δεν προσιδιάζουν στη συγκεκριμένη περίπτωση ή αποκλείουν τη ροή απαραίτητων πληροφοριών, ii) εκπαίδευση και εμπειρίες που αποκλείουν τη συνολική θεώρηση των καταστάσεων και iii) περιορισμένη ή διαστρεβλωμένη αντίληψη που οφείλεται σε γραφειοκρατική στενότητα σκέψεως.

Η έλλειψη ορθολογικότητας αποδίδεται πολύ συχνά και στο σύστημα των πεποιθήσεων του αποφασίζοντος. Όταν αυτές είναι μη λογικές, ασυνεπείς, αντιφατικές, εν μέρει ή εν όλω αναληθείς, ανόητες, ή πάσχουν από ελάττωμα στον τρόπο με τον οποίο έχουν διαμορφωθεί, τότε η απόφαση στην οποία το στέλεχος θα οδηγηθεί θα είναι μη – ορθολογική.


1 σχόλιο:

  1. Μια Κρίση,,,που εξαρτάται από την αντίληψη για την πραγματικότητα = Μπαλαντέρ ορισμού/Κοινωνικών επιστημών γνώρισμα,,,π.χ.:
    Μία ενέργεια κρίνεται ως ορθολογική ή μη ανάλογα με τις αντιλήψεις των συμμετεχόντων σ’ αυτήν (Χριστόπουλος 2004).
    Τα ΑΝ δεν είναι πραγματικότητα αλλά εργαλείο του μυαλού μας για να κομματιάσει το όλον. Ένα κομμάτι από το σπασμένο πιάτο δεν μπορεί να έχει τη χρήση πιάτου π.χ.
    Στο ορθολογικό μοντέλο λήψης απόφασης έχουμε ως βασική αντίληψη ότι ο άνθρωπος είναι απόλυτα ορθολογικό όν και είναι σε θέση να εξασφαλίζει τέλεια πληροφόρηση, να διαθέτει επακριβές σύστημα προτιμήσεων και να λαμβάνει αποφάσεις σε σταθερό περιβάλλον
    Η ύπαρξη στόχου και κάποιων λογικών ενεργειών (Υποκειμενικότητα) για την επίτευξή του είναι τα πιο ασφαλή κριτήρια(Υποκειμενικότητα) διαχωρισμού ανάμεσα σε ορθολογική και μη ορθολογική συμπεριφορά.
    Και η Ατόφια ΕΠΙΚΑΙΡΗ ΌΣΟ ΠΟΤΕ περιγραφεί της Νεοελληνικής πραγματικότητας προπομπού του Ευρωπαϊκού Μεσαίωνα της Δυτικής Μεταφυσικής,,, σέρνοντας στο χορό του Ζαλόγγου τη γειτονιά των χωρών μας,,, πραγματοποιώντας το αναγκαίο διάλλειμμα (2019-2020) της Παγκόσμιας Ολοκλήρωσης.
    Από την άλλη πλευρά, μη – ορθολογική είναι η συμπεριφορά που δεν τελεί σε συμφωνία με εκτιμήσεις, αναφορικά με το κόστος, το όφελος και τις πιθανότητες. Μπορεί να πηγάζει από: i) δεσμεύσεις σε δόγματα ή θεωρίες που δεν προσιδιάζουν στη συγκεκριμένη περίπτωση ή αποκλείουν τη ροή απαραίτητων πληροφοριών, ii) εκπαίδευση και εμπειρίες που αποκλείουν τη συνολική θεώρηση των καταστάσεων και iii) περιορισμένη ή διαστρεβλωμένη αντίληψη που οφείλεται σε γραφειοκρατική στενότητα σκέψεως. Η έλλειψη ορθολογικότητας αποδίδεται πολύ συχνά και στο σύστημα των πεποιθήσεων του αποφασίζοντος. Όταν αυτές είναι μη λογικές, ασυνεπείς, αντιφατικές, εν μέρει ή εν όλω αναληθείς, ΑΝΟΗΤΕΣ, ή πάσχουν από ελάττωμα στον τρόπο με τον οποίο έχουν διαμορφωθεί, τότε η απόφαση στην οποία το στέλεχος θα οδηγηθεί θα είναι μη – ορθολογική.

    Υ.Γ .1
    1. Έξοχη η παρουσίαση του Ορθολογικού Υποδείγματος στη Λήψη Αποφάσεων,,, !!! Με την πολυτέλεια όμως της ανάπαυλας των εορτών και με γνήσια Ανιδιοτελή Φιλοσοφική Διάθεση (!!! ) κόντρα στην αντιλήψεις των συμμετεχόντων στην κοινωνία που ζούμε όπως και η δική σου στάση(!!!) επέτρεψέ μου να προσθέσω και μια άλλη διάσταση. Το Ορθολογικό δε μπορεί να ορίζεται μόνο από το όφελος/Θυσία στη βάση της Μεγιστοποίησης. Τότε η Χριστιανική Αγάπη είναι Ηλιθιότητα όπως και η Άσκοπη Ομορφιά της φύσης που συμβάλλει στο να μετατραπεί το Χάος σε Κόσμο,,, Κόσμημα ; Πόσο μάλλον οι ανιδιοτελείς επιλογές μας ή οι πολυτελείς επιλογές μας. Η κάθε Θυσία στην Αγάπη την Ομορφιά στις Αφηρημένες Ιδέες της Δικαιοσύνης του Υψηλού θα είναι κρυστάλλινη Ηλιθιότητα σε κάθε επιμέρους Ατομικό Επίπεδο αφού δεν θα ήταν σύμφωνες με τις Αντιλήψεις των συμμετεχόντων στο σύγχρονο κοινωνικό-οικονομικό σύστημα σύμφωνα με τον ορισμό (Χριστόπουλος 2004). Οι τύπου Μπαλαντέρ ορισμοί των κατ’ όνομα Κοινωνικών επιστημών μου θύμισαν το «Θανάση» και τον Άσσο στο blackjack μέρες που είναι,,,,
    2. Η ανιδιοτέλεια δεν είναι Αμαρτία.
    3. Χρόνια πολλά με Υγεία και κάθε καλό σε όλους τους Αναγνώστες που προσέχουν τι διαβάζουν ανιδιοτελώς πόσο μάλλον σε αυτούς που τα γράφουν ανιδιοτελώς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Συμμετοχή στο 5ο Φεστιβάλ Νεοφυούς Επιχειρηματικότητας GRBossible, που διοργανώνει για πέμπτη χρονιά το skywalker.gr

  Είναι ιδιαίτερη χαρά και τιμή η συμμετοχή μου στο 5 ο Φεστιβάλ Νεοφυούς Επιχειρηματικότητας GRBossible , που διοργανώνει για πέμπτη χρον...