Διετή προγράμματα Σπουδών Πανεπιστημίων για τα ΕΠΑΛ: Καινοτόμος Θεσμός αλλά και επιβεβλημένη η αναστολή λειτουργίας και υλοποίησης τους.

Τα διετή προγράμματα σπουδών θεσμοθετήθηκαν με το νόμο 4485/2017. Στα προγράμματα αυτά θα έχουν, όταν και εφόσον ξεκινήσουν, ελεύθερη πρόσβαση οι απόφοιτοι των Επαγγελματικών Λυκείων (ΕΠΑΛ). Η υλοποίηση τους εντός Πανεπιστημίων  θα γινόταν μέσα από μία δομή που θα ιδρύετο σε κάθε Πανεπιστήμιο  το «Κέντρο Επαγγελματικής Εκπαίδευσης».  Η έναρξη των προγραμμάτων αναμενόταν τον Σεπτέμβριο του 2019.  Το 30% των μαθημάτων θα διδάσκεται από πανεπιστημιακούς, και το 70% από εξωτερικούς συνεργάτες  με εμπειρία στις αντίστοιχες ειδικότητες που θα λειτουργήσουν.  Η φοίτηση διαρκεί τέσσερα (4) εξάμηνα και περιλαμβάνει θεωρητική και εργαστηριακή εκπαίδευση, συνολικής διάρκειας 1.200 διδακτικών ωρών, σύμφωνα με το πρόγραμμα σπουδών και πρακτική άσκηση συνολικής διάρκειας 960 ωρών, που μπορεί να πραγματοποιείται παράλληλα με τη φοίτηση, μετά την ολοκλήρωση του δεύτερου εξαμήνου. Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος απονέμονται διπλώματα επιπέδου πέντε (5) του Εθνικού και Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων. Σημαντικό στοιχείο, το γεγονός ότι η φοίτηση  παρέχεται δωρεάν.  Οι εκπαιδευόμενοι, επιλέγονται στο πρόγραμμα βάσει του βαθμού του απολυτηρίου από το ΕΠΑ.Λ..

Πριν από μερικές ημέρες όμως η Υπουργός Παιδείας κυρία Κεραμέως ανακοίνωσε την αναστολή υλοποίησης του θεσμού των διετών προγραμμάτων σπουδών των Πανεπιστημίων για τους Αποφοίτους ΕΠΑΛ.  

Η απόφαση αυτή δημιούργησε ποικίλες αντιδράσεις στους κύκλους της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, τυπικής και μη τυπικής. Οι υπέρμαχοι του θεσμού μεταξύ των οποίων και  η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας της Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, θεώρησε ότι καταργείται ένας καινοτόμος θεσμός, που θα έφερνε κοντά τα Πανεπιστήμια με την δευτεροβάθμια επαγγελματική εκπαίδευση, ενώ θα δινόταν μια σημαντική εκπαιδευτική ευκαιρία στους αποφοίτους των επαγγελματικών λυκείων να λάβουν υψηλής ποιότητας εκπαίδευση στα ελληνικά πανεπιστήμια.

Η παρούσα κυβέρνηση, εκφράζοντας και όσους ήταν αρνητικοί απέναντι στο θεσμό, θεώρησε ότι οργανώθηκαν χωρίς ουσιαστική προηγούμενη μελέτη, χωρίς προετοιμασία και τεκμηρίωση, χωρίς συνεργασία με στελέχη της αγοράς με αποσπασματική επίκληση σε αντίστοιχες ευρωπαϊκές πρακτικές, ενώ οδηγούσαν σε μαρασμό τα δημόσια ΙΕΚ κατεξοχήν φορέα παροχής αρχικής μη τυπικής εκπαίδευσης, τα προγράμματα σπουδών των οποίων οδηγούν σε προσόντα επιπέδου 5.  Γι αυτό και με τροπολογία που κατατέθηκε και ψηφίσθηκε στην Βουλή αναστέλλεται για το ακαδημαϊκό έτος 2019-20 η λειτουργία των Κέντρων Επαγγελματικής Εκπαίδευσης καθώς και των προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης αυτών  που έχουν εγκριθεί.  Για το ίδιο διάστημα ισχύει αναστολή καθηκόντων των οργάνων διοίκησης και των διδασκόντων των Κ.Ε.Ε.. Παρέχεται δε η εξουσιοδότηση για την παράταση με υπουργική απόφαση, της ανωτέρω αναστολής και για το ακαδημαϊκό έτος 2020-21.

Θα καταθέσω την άποψη μου για το θέμα με την εντύπωση ότι μάλλον θα ξαφνιάσει του αναγνώστες του άρθρου… Γιατί οδηγεί στο εξής παράδοξο: Αφενός να συμφωνώ απόλυτα με την προηγούμενη κυβέρνηση στη δημιουργία των διετών προγραμμάτων εκπαίδευσης για αποφοίτους ΕΠΑΛ και αφετέρου να θεωρώ επιβεβλημένη και απόλυτα λογική την αναστολή λειτουργίας και υλοποίησης τους από την τωρινή κυβέρνηση.

Πως γίνεται αυτό? Θα προσπαθήσω να παραθέσω ορισμένα επιχειρήματα για να υποστηρίξω την άποψη μου:

1^ον) Είναι πράγματι μια εκπαιδευτική ευκαιρία για τους μαθητές – αποφοίτους των ΕΠΑΛ?

Το  βασικό σκεπτικό των υπέρμαχων αυτού του θεσμού είναι ότι παιδιά από τα ΕΠΑΛ, που στις περισσότερες περιπτώσεις προέρχονται από χαμηλότερες κοινωνικές τάξεις και οικονομικά στρώματα του πληθυσμού, θα έχουν την ευκαιρία να σπουδάσουν σε Πανεπιστήμιο και μάλιστα δωρεάν, χωρίς δίδακτρα. Η ελληνική εκπαίδευση χαρακτηριζόταν ανέκαθεν από εντονότατη ζήτηση για γενική εκπαίδευση και κατ’ επέκταση για πανεπιστηµιακές σπουδές. Η επαγγελµατική εκπαίδευση και κατάρτιση είχε µικρή απήχηση στους νέους. Σήµερα η κατάσταση δεν είναι πολύ διαφορετική. Η επαγγελµατική εκπαίδευση εξακολουθεί να θεωρείται από τους νέους διέξοδος ανάγκης παρά τις συνεχείς προσπάθειες της πολιτείας να την αναδείξει σε εναλλακτική λύση ισότιµη προς τη γενική εκπαίδευση και παρά την ύπαρξη ερευνητικών στοιχείων που εµφανίζουν τους αποφοίτους της να συναντούν µικρότερες δυσκολίες στην εύρεση απασχόλησης από ό,τι οι απόφοιτοι της γενικής εκπαίδευσης.

Η πλειοψηφία των νέων συνεχίζει και σήμερα, σε ποσοστό που κυμαίνεται γύρω στο 70%, να επιλέγει το γενικό λύκειο που δίνει πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η επαγγελματική εκπαίδευση μέσω των ΕΠΑΛ παραμένει για την πλειονότητα των γονιών και των παιδιών «δεύτερη επιλογή». Προσελκύει κυρίως μαθητές με χαμηλές επιδόσεις, οι οποίοι ως επί το πλείστον προέρχονται από τα χαμηλότερα οικονομικά στρώματα. Αυτή η κατάσταση ενισχύει τις αρνητικές προκαταλήψεις και δημιουργεί φαύλο κύκλο εις βάρος αυτής της μορφής εκπαίδευσης (loannidou και Stavrou, 2013). Το μικρό ποσοστό συμμετοχής στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση φαίνεται πως συνδέεται άμεσα με την αδυναμία της ΕΕΚ να προσελκύσει τους νέους

Κατά συνέπεια η οργάνωση προγραμμάτων για αποφοίτους ΕΠΑΛ από τα Πανεπιστήμια μας θα έδινε ένα σημαντικό κίνητρο σε γονείς και μαθητές να επιλέξουν τα ΕΠΑΛ αντί του Γενικού Λυκείου. Μάλιστα το γεγονός ότι η εγγραφή σε αυτά δεν προϋποθέτει κάποιες εισαγωγικές εξετάσεις αλλά απλώς βαθμό απολυτηρίου φαντάζει ως επιπλέον κίνητρο. Καλή η σκέψη και η πρόθεση αλλά υπάρχουν πολύ συγκεκριμένα προβλήματα στην υλοποίηση του εγχειρήματος… Ας δούμε μερικά από αυτά:

(α) Εσωτερικά Προβλήματα των ΑΕΙ

Πρωτίστως τα Πανεπιστήμια μας, τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, βιώνουν στο πετσί τους την υποχρηματοδότηση και την υποστελέχωση. Σε πολλά Τμήματα των ελληνικών πανεπιστημίων, την περίοδο της κρίσης, από το 2009 έως το 2018, το 20 έως και το 30% των μελών ΔΕΠ δηλαδή των Καθηγητών τους, συνταξιοδοτήθηκαν ή έφυγαν με εκπαιδευτική άδεια και δεν αντικαταστάθηκαν από νέους καθηγητές και ερευνητές ελέω μνημονιακών δεσμεύσεων. Οι εναπομείναντες προσπαθούν να καλύψουν τα κενά που άφησαν όσοι έφυγαν και με φιλοτιμία και ηρωισμό έχουν αναλάβει παραπάνω αρμοδιότητες, διοικητικό και εκπαιδευτικό έργο που ξεπερνά τις δυνατότητες τους αλλά  και την υποστήριξη μεγαλύτερου αριθμού φοιτητών  από αυτό που τους αναλογεί. Πως λοιπόν το 30% του διδακτικού φόρτου  των διετών θα «βγει» από το ήδη περιορισμένο επιστημονικό δυναμικό των Πανεπιστημίων μας?

Επιπροσθέτως όλα τα Τμήματα των Πανεπιστημίων μας κάνουν ένα μεγάλο αγώνα για την υλοποίηση προγραμμάτων πρακτικής άσκησης φοιτητών. Οι θέσεις που καλύπτονται από προγράμματα ΕΣΠΑ και συγχρηματοδοτούμενες δράσεις είναι πολύ λιγότερες από τον αριθμό των ενδιαφερόμενων ή τον αριθμό των τεταρτοετών φοιτητών κάθε Τμήματος. Κατά συνέπεια γίνονται προσπάθειες από τις διοικήσεις των Ιδρυμάτων και των Τμημάτων τους να βρεθούν και άλλες θέσεις για πρακτική άσκηση μέσα από συνεργασίες που μπορεί να έχουν αναπτυχθεί στο πλαίσιο ερευνητικών προγραμμάτων…  Πως λοιπόν θα καταφέρουν τα Πανεπιστήμια να οργανώσουν εκτός από την Πρακτική Άσκηση των Φοιτητών και την Πρακτική Άσκηση διάρκειας 960 ωρών των Αποφοίτων ΕΠΑΛ που συμμετέχουν στα διετή προγράμματα σπουδών?

(β) Αδυναμία περάτωσης σπουδών

Δεν αρκεί να παρακολουθήσεις ένα οποιοδήποτε πρόγραμμα σπουδών σε ένα Πανεπιστήμιο. Θα πρέπει να μπορείς και να το ολοκληρώσεις. Δυστυχώς τα δεδομένα δείχνουν ότι ένα μεγάλο τμήμα των μαθητών ΕΠΑΛ επιτυγχάνουν χαμηλές επιδόσεις, εμφανίζουν μαθησιακές δυσκολίες και δυσκολεύονται ιδιαίτερα στο να ανταποκριθούν στις ανάγκες των προγραμμάτων σπουδών των ΕΠΑΛ.  Πως λοιπόν θα τα καταφέρουν σε ένα ακόμη πιο απαιτητικό περιβάλλον όπως αυτό του Πανεπιστημίου? Διότι αν νομίζει κανείς ότι τα πράγματα θα είναι πιο εύκολα διότι δεν υπάρχουν εξετάσεις πιστοποίησης στον ΕΟΠΠΕΠ, πλανώνται πλάνη οικτρά.. Και αυτό διότι οι ενδοπανεπιστημιακές εξετάσεις θα είναι εξαιρετικά δύσκολες, ενώ η κουλτούρα των Πανεπιστημιακών και οι βασικές αρχές ακαδημαϊκής δεοντολογίας δεν επιτρέπουν «χάρες» και «βοήθεια» ώστε να τελειώσει το παιδί και να το βοηθήσουμε όσο μπορούμε να πάρει το χαρτί, κάτι που συμβαίνει εν πολλοίς σε όλα τα ΕΠΑΛ.

Αν έχετε αμφιβολίες ή πιστεύετε ότι πάσχω από «εκπαιδευτικό ρατσισμό», θα παραθέσω ορισμένα στοιχεία για τον σημαντικό θεσμό των Ινστιτούτων Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ),  στα οποία φοιτούν αρκετοί απόφοιτοι ΕΠΑΛ, σε διετείς κύκλους αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης, οι οποίοι οδηγούν ύστερα από εξετάσεις πιστοποίησης στον ΕΟΠΠΕΠ σε διπλώματα επιπέδου πέντε (5) του Εθνικού και Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων: 

1.      Με βάση τα δημοσιευμένα στατιστικά στοιχεία της περιόδου 2000 - 2010, προκύπτει ότι πάνω από τους μισούς καταρτιζόμενους διακόπτουν την κατάρτισή τους και από τους υπόλοιπους λιγότεροι από τους μισούς επιτυγχάνουν στις εξετάσεις πιστοποίησης και παίρνουν Δίπλωμα.

2.      Το ποσοστό όσων λαμβάνουν το Δίπλωμα είναι κατά προσέγγιση 20%, σε σχέση με τους εγγραφέντες.

3.      Η μείωση του δυναμικού των καταρτιζόμενων, έφτασε το ποσοστό 71,5% στην ίδια περίοδο (υπήρχε τότε μαζικοποίηση της φοίτησης σε πανεπιστήμια και ΤΕΙ).

Ο θεσμός των ΙΕΚ όχι άδικα θεωρείται παρεμφερής θεσμός με τα διετή των Πανεπιστημίων, και μας δείχνει ότι είναι πολύ πιθανό τα Πανεπιστήμια μας εκτός από αιώνιους φοιτητές να αποκτήσουν και αιώνιους σπουδαστές διετών προγραμμάτων.

(γ) Προγράμματα για αποφοίτους ΕΠΑΛ από Πανεπιστήμια αλλά έξω από τα Πανεπιστήμια

Βεβαίως θα σπεύσουν κάποιοι να πουν ότι και μόνο που θα βρεθούν οι απόφοιτοι των ΕΠΑΛ στα αμφιθέατρα και τους χώρους του Πανεπιστημίου και θα έχουν τη δυνατότητα να κάνουν παρέα με φοιτητές, και θα ωφεληθούν τα μέγιστα από την συνύπαρξη και την ώσμωση με τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας. Θα απαντήσω ότι με βάση τις προβλέψεις του νόμου, τα μαθήματα των διετών κύκλων μπορούν να διεξάγονται σε χώρους του οικείου Α.Ε.Ι., αλλά και σε κτίρια σχολικών μονάδων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης απογευματινές μόνο ώρες, ή άλλα κτίρια, που πληρούν τις σχετικές προϋποθέσεις και παραχωρούνται για το σκοπό αυτόν στο οικείο Α.Ε.Ι.. Με άλλα λόγια με την έλλειψη υποδομών των υφιστάμενων ΑΕΙ είναι πολύ πιθανό η υλοποίηση των διετών κύκλων σπουδών να πραγματοποιείται ακόμα και στις εγκαταστάσεις του ΕΠΑΛ από το οποίο οι απόφοιτοι έλαβαν το απολυτήριο…!!! Συνεπώς πως θα βιώσουν την Πανεπιστημιακή κουλτούρα όταν δεν θα παρακολουθούν καν σε χώρους του Πανεπιστημίου που υλοποιεί τα προγράμματα? Ακόμη και αν βρεθούν σε χώρους του Πανεπιστημίου για να παρακολουθήσουν το πρόγραμμα, θα είναι σε απογευματινές ώρες όταν θα έχουν ολοκληρωθεί σε μεγάλο βαθμό τα μαθήματα των προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών και οι φοιτητές θα έχουν αποχωρήσει.

(δ) Οι διεθνείς πρακτικές, οι ευρωπαϊκές πολιτικές και η περαιτέρω συνέχιση Σπουδών

Βασικό στοιχείο για να κατανοηθεί καλύτερα ο ρόλος των διετών στο πλαίσιο των εξελίξεων στην τριτοβάθμια («μεταδευτεροβάθμια») εκπαίδευση, είναι να σχετιστεί με τις προβλέψεις της διαδικασίας της Μπολόνια για το λεγόμενο «σύντομο κύκλο σπουδών», που θα δίνει πιστοποιημένα προσόντα.

Με βάση την ευρωπαϊκή εμπειρία, στις χώρες εκείνες που συνυπάρχουν φορείς αντίστοιχοι των ελληνικών ΙΕΚ και Πανεπιστημίων ως πάροχοι προσόντων επιπέδου 5, δίνεται η δυνατότητα συνέχισης των σπουδών για απόκτηση προσόντων ανώτερων επιπέδων, κάτι που δεν έχει προβλεφθεί για τα Κέντρα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, τα οποία παρέχουν τα διετή προγράμματα επαγγελματικής εκπαίδευσης. Με απλά ελληνικά θα έπρεπε οι απόφοιτοι των διετών προγραμμάτων αποφοίτων ΕΠΑΛ των ΚΕΕ των Πανεπιστημίων, να μπορούν να εγγράφονται σε προπτυχιακά προγράμματα σπουδών των Πανεπιστημίων και ολοκληρώνοντας τις σπουδές τους να παίρνουν Πτυχίο Πανεπιστημίου.  Δηλαδή θα έπρεπε για παράδειγμα ο απόφοιτος ενός διετούς προγράμματος Νοσηλευτικής το οποίο παρακολούθησε και ολοκλήρωσε στο Πανεπιστήμιο Α, να μπορεί να εγγραφεί στο 2^ο έτος σπουδών του Τμήματος Νοσηλευτικής τόσο του Πανεπιστημίου Α όσο και οποιοδήποτε άλλου προγράμματος προπτυχιακών σπουδών Νοσηλευτικής.. Αυτό δυστυχώς δεν συμβαίνει με το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο.  Συνεπώς σε αυτή τη φάση τα διετή προγράμματα για αποφοίτους ΕΠΑΛ των Πανεπιστημίων δεν φαίνεται να τηρούν τις προδιαγραφές των «σύντομων κύκλων σπουδών» που προβλέπει η διαδικασία της Μπολόνια.  Και φαίνεται να μην καλύπτουν τις προδιαγραφές και για ορισμένους ακόμη λόγους

Πιο συγκεκριμένα όπως συμφωνήθηκε στην πρόσφατη (Μάης 2018) σύνοδο των υπουργών Παιδείας των κρατών της διαδικασίας της Μπολόνια, τα προσόντα που θα παρέχονται από τους σύντομους κύκλους σπουδών θα προέρχονται από πιστοποιημένα προγράμματα που θα αποτιμώνται τυπικά με 90 - 120 μονάδες ECTS. Να υπενθυμίσουμε στον υπομονετικό αναγνώστη ότι ένα ακαδημαϊκό έτος αντιστοιχεί σε 60 μονάδες ECTS. Συνεπώς το πτυχίο τετραετών σπουδών ενός ελληνικού Πανεπιστημίου αντιστοιχεί σε 240 μονάδες ECTS.  Η εισαγωγή μονάδων ECTS και η ρύθμιση του τρόπου πρόσβασης από τα διετή στα παραδοσιακού τύπου προγράμματα προπτυχιακών σπουδών στα πανεπιστήμια θα σηματοδοτήσει την ολοκλήρωση της προσαρμογής των τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών δομών στο μοντέλο της Μπολόνια.  Στην περίπτωση των διετών προγραμμάτων Αποφοίτων ΕΠΑΛ:

(α)  τέτοια αποτίμηση σε πιστωτικές μονάδες ECTS δεν έχει θεσμοθετηθεί - ακόμα τουλάχιστον.

(β) Τα εν λόγω προγράμματα σπουδών δεν φαίνεται να ακολουθούν μια διαδικασία πιστοποίησης από την Αρχή Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ), που είναι η αρμόδια ανεξάρτητη αρχή πιστοποίησης των προγραμμάτων σπουδών της ελληνικής ανώτατης εκπαίδευσης.

(γ) Οι  απόφοιτοι των διετών με το υφιστάμενο πλαίσιο δεν θα μπορούν μελλοντικά να έχουν πρόσβαση σε προγράμματα που οδηγούν στην απόκτηση πτυχίου από Ελληνικό Πανεπιστήμιο.

Σε εκθέσεις του υπουργείου Παιδείας αναφέρεται ότι για τη συνέχεια των σπουδών στα ΑΕΙ μετά την αποφοίτηση από τα διετή προγράμματα «ένα σύστημα πιστωτικών μονάδων, σε συνδυασμό με ειδικά κατ' επιλογήν μαθήματα, θα μπορούσαν να δημιουργήσουν έναν μηχανισμό αξιολογικής, αλλά και διευκολυνόμενης πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση».

Χρειάζεται, βεβαίως, να επισημανθεί ότι οι προβλέψεις της διαδικασίας της Μπολόνια για τους «σύντομους κύκλους σπουδών» αφήνουν το περιθώριο να λειτουργήσουν και άλλου τύπου σύντομης διάρκειας προγράμματα σπουδών εντός των ιδρυμάτων, πέραν των προαναφερθέντων διετών

(ε) Τα συστήματα κατάρτισης και τα δημόσια ΙΕΚ

Η εθνική νομοθεσία χρησιμοποιεί τον όρο «τυπική επαγγελματική εκπαίδευση» αποκλειστικά για προγράμματα του δεύτερου κύκλου δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (ΕΠΑΛ) που επιτρέπουν την πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση κατόπιν εξετάσεων. Παρότι αναγνωρίζονται πλήρως ή εν μέρει από το κράτος και προσφέρουν επισήμως αναγνωρισμένα προσόντα, τα άλλα προγράμματα αυτού του επιπέδου ή και του μεταδευτεροβάθμιου επιπέδου θεωρούνται μη τυπική ΕΕΚ.  

Συνεπώς τα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης γνωστά και ως ΙΕΚ, δεν ανήκουν στο τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά στο σύστημα Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης, και οι απόφοιτοι δεν έχουν τη δυνατότητα συνέχισης σπουδών και ο τίτλος τους (δίπλωμα) εκδίδεται μετά από εξετάσεις πιστοποίησης στον ΕΟΠΠΕΠ στις οποίες το ποσοστό επιτυχίας των εξεταζόμενων είναι εξαιρετικά μικρό όπως αναλύθηκε παραπάνω.  Τα ΙΕΚ παρέχουν διετή αρχική επαγγελματική κατάρτιση στους απόφοιτους της τυπικής μη υποχρεωτικής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, ΓΕΛ και ΕΠΑΛ, καθώς και των Σχολών Επαγγελματικής Κατάρτισης.

Όμως στα διετή προγράμματα των ΚΕΕ των Πανεπιστημίων δεν έχουν πρόσβαση οι απόφοιτοι των Γενικών Λυκείων αλλά μόνο των Επαγγελματικών Λυκείων.. Είτε λοιπόν μας αρέσει είτε δεν μας αρέσει δημιουργείται «ανισότητα» η οποία βρίσκεται στον αντίποδα της λογικής των ίσων ευκαιριών για όλους.

Η ανισότητα αυτή εντείνεται από το γεγονός ότι οι απόφοιτοι ΕΠΑΛ των διετών προγραμμάτων των Πανεπιστημίων απαλλάσσονται από τις εξετάσεις πιστοποίησης στον ΕΟΠΠΕΠ για τη λήψη του διπλώματος επιπέδου 5. Το δίπλωμα το λαμβάνουν από το Πανεπιστήμιο , εφόσον ολοκληρώσουν επιτυχώς τις εσωτερικές διαδικασίες εξέτασης και αξιολόγησης που προβλέπονται. Αντίθετα οι απόφοιτοι των ΙΕΚ για να πάρουν το αντίστοιχο δίπλωμα οφείλουν να δώσουν αυτές τις εξετάσεις πιστοποίησης στον ΕΟΠΠΕΠ με πολύ μικρές πιθανότητες επιτυχίας.

Το θέμα αυτό εκτός από άδικo για τους αποφοίτους ΙΕΚ είναι και παράτυπο, διότι αποκλίνει από τις διεθνείς πρακτικές για την Κατάρτιση. Το Κέντρο Επαγγελματικής Εκπαίδευσης δεν μπορεί να είναι  ταυτόχρονα φορέας εκπαίδευσης και φορέας πιστοποίησης των αποκτούμενων προσόντων. Οι εκπαιδευτικές διαδικασίες και οι επιμορφωτικές δράσεις θα πρέπει να υλοποιούνται από το ΚΕΕ του Πανεπιστημίου. Όμως η διαδικασία για την παροχή μιας επαγγελματικής πιστοποίησης θα πρέπει να οργανώνεται από έναν ανεξάρτητο φορέα ο οποίος δεν πρέπει να εμπλέκεται με την εκπαίδευση διότι μπορεί να προκύψει ασυμβίβαστο. Μία ενδεδειγμένη μορφή τέτοιου φορέα είναι ο ΕΟΠΠΕΠ εφόσον μιλάμε για προγράμματα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης. Αν τελικά τα διετή αυτά προγράμματα αποτελέσουν μέρος ενός προπτυχιακού προγράμματος σπουδών που οδηγεί σε πτυχίο ο αρμόδιος φορέας πιστοποίησης θα είναι η ΑΔΙΠ.. Πάντως δεν μπορεί να ακολουθηθεί η λογική «Γιάννης κερνάει και Γιάννης πίνει»

Μικρή αναφορά θα κάνω στο θέμα της επικάλυψης του περιεχομένου πολλών διετών προγραμμάτων με αντίστοιχα προγράμματα των ΙΕΚ. Σε κάποιες περιπτώσεις πραγματικά δημιουργείται η αντίληψη της πλήρους αντιγραφής και εφαρμογής των περιγραμμάτων προγραμμάτων σπουδών των ΙΕΚ (Copy & Paste).

(στ) Μετακίνηση στελεχών από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στα ΚΕΕ των Πανεπιστημίων.

Με απόφαση του Υπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, που εκδίδεται ύστερα από πρόταση του Συμβουλίου του Κ.Ε.Ε., μπορεί να αποσπώνται στο Κ.Ε.Ε., για πενταετή θητεία, που μπορεί να ανανεώνεται, εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, οι οποίοι έχουν διατελέσει Περιφερειακοί Διευθυντές Εκπαίδευσης Πρωτοβάθμιας ή Διευθυντές Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, καθώς και Συντονιστές Εκπαίδευσης Εξωτερικού ως Οργανωτικοί Συντονιστές των προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης.

Καταλαβαίνει λοιπόν και ο πιο καλόπιστος αναγνώστης ότι η στελέχωση των Κέντρων Επαγγελματικής Εκπαίδευσης των 24 ελληνικών πανεπιστημίων θα απορροφήσει υψηλής ποιότητας και εμπειρίας ανθρώπινο δυναμικό, το οποίο θα το στερήσει από την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Αν λάβει κανείς τις κάθε είδους αποσπάσεις, την μετάταξη καθηγητών και δασκάλων υψηλών προσόντων σε θέσεις Ειδικού Διδακτικού Προσωπικού στα Πανεπιστήμια (ΕΔΙΠ), γίνεται κατανοητό ότι ο νέος αυτός θεσμός πλήττει την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση αφού στερεί πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό.

Όλα τα παραπάνω οδηγούν στο συμπέρασμα ότι απαιτείται χρόνος ώστε να λυθούν αυτά τα προβλήματα, και να καταστούν τα διετή προγράμματα σπουδών για αποφοίτους ΕΠΑΛ πραγματική εκπαιδευτική ευκαιρία.  Η αναβολή υλοποίησης για το ακαδημαϊκό έτος 2020 -2021 θα δώσει την ευκαιρία να επιλυθούν αυτά τα ζητήματα και ιδιαίτερα: (α) το θέμα της συνέχισης των σπουδών των αποφοίτων ΕΠΑΛ σε προγράμματα σπουδών πανεπιστημίων για την απόκτηση πτυχίου, (β) τον διαχωρισμό –διαφοροποίηση των προγραμμάτων αυτών από τα προγράμματα των δημοσίων ΙΕΚ (γ) τη σύνταξη Προγραμμάτων Σπουδών για τα διετή με βάση συγκεκριμένα περιγράμματα του ΕΟΠΠΕΠ

Σημαντικές μελέτες δείχνουν ότι σε αρκετές περιπτώσεις η δια βίου εκπαίδευση  μεγεθύνει αντί να αμβλύνει τις ανισότητες. Ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που το κόστος ή τα τέλη φοίτησης είναι υψηλά φαίνεται να επωφελούνται από αυτή μόνο όσο μπορούν να πληρώσουν.  Συνεπώς ένα μεγάλο μέρος αυτών που χρειάζονται επανακπαίδευση για να βελτιώσουν την επαγγελματική τους ζωή τελικά αδυνατούν να συμμετάσχουν λόγω των οικονομικών συνθηκών που βιώνουν. Υπό αυτή την οπτική τα διετή επαγγελματικά προγράμματα για αποφοίτους ΕΠΑΛ θα αποτελέσουν ένα όπλο στην άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων.