Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

Παρασκευή 26 Ιουνίου 2015

Ανάπτυξη Συνεργατικών Σχηματισμών Συστάδων Επιχειρήσεων - Clusters


Η συστάδα επιχειρήσεων (Cluster)  είναι μία ομάδα ανεξάρτητων, συμπληρωματικών και συν-ανταγωνιστικών φορέων που δραστηριοποιούνται σε συγκεκριμένη βιομηχανική/οικονομική/θεματική περιοχή και σε συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή. Τα μέλη αυτής της ομάδας στο πλαίσιο του αμοιβαίου συμφέροντος,  συνδέονται σε μια αλυσίδα προστιθέμενης αξίας, με ισχυρές αλληλεπιδράσεις και ανταλλαγή πληροφορίας/γνώσης/καλών πρακτικών, με κοινούς προμηθευτές ή/και πελάτες, με από κοινού πρόσβαση και χρήση εγκαταστάσεων, υποδομών και υπηρεσιών, και υπαρκτό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε διεθνές επίπεδο.
Έτσι «συνεργαζόμαστε» ενώ παραμένουμε «ανταγωνιστές» και μαζί έχουμε τη δυνατότητα να αξιοποιήσουμε επιχειρηματικές ευκαιρίες  υψηλής κερδοφορίας και εξωστρέφειας τις οποίες μεμονωμένα τα μέλη του Cluster δεν θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν.
Οι συστάδες επιχειρήσεων – clusters  σύμφωνα με το ορισμό του Michael Porter είναι[1]: «...γεωγραφικά κοντινές, επιχειρήσεις και άλλοι φορείς όπως πανεπιστήμια, που αλληλεπιδρούν με την βοήθεια της τεχνολογίας για την υλοποίηση ενεργειών σε συγκεκριμένους τομείς». Οι συστάδες αποτελούνται κατά κύριο λόγω από επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον ίδιο κλάδο δραστηριότητας (οριζόντια clusters) ή σε διαφορετικούς κλάδους της διαδικασίας παραγωγής, ανήκουν δηλαδή στην ίδια εφοδιαστική αλυσίδα (κάθετα clusters). Οι επιχειρήσεις αυτές ονομάζονται είτε «επιχειρήσεις-εταίροι», είτε «επιχειρήσεις κορμού».
Σε διεθνές επίπεδο, τα clusters εμπεριέχουν –εκτός από τις επιχειρήσεις-, κυβερνητικούς και άλλους οργανισμούς, όπως Πανεπιστήμια, φορείς τυποποίησης, Think Tanks, Ινστιτούτα επαγγελματικής κατάρτισης και εμπορικές ενώσεις.  Οι φορείς αυτοί παρέχουν εξειδικευμένη κατάρτιση, εκπαίδευση, πληροφόρηση, έρευνα και τεχνολογική υποστήριξη. Ακριβώς, η συμμετοχή τέτοιων φορέων, διαφοροποιεί τα επιχειρηματικά δίκτυα από τις συστάδες επιχειρήσεων (clusters).

Τα clusters μπορούν να οδηγούν συγκεκριμένους παραδοσιακούς κλάδους και να βρίσκονται στην κορυφή της ανταγωνιστικής δυναμικής, παρότι αντιμετωπίζουν έντονο διεθνή ανταγωνισμό από χώρες χαμηλού κόστους. Στη Βρετανία και στη Γαλλία, τα clusters αναδύθηκαν μέσα από τοπικές συγκεντρώσεις δραστηριοτήτων υψηλής τεχνολογίας: λ.χ. στη Βρετανία Κέιμπριτζ, Corridor M4, Silicon Glen και  στη Γαλλία Γκρενόμπλ, Μονπελιέ, Τουλούζη, SofiaAntipolis, Ile de France[2].

Οι δραστηριότητες αυτές οργανώνονται με βάση περίπλοκες οριζόντιες και κάθετες μεταξύ τους διασυνδέσεις καθώς και με μηχανισμούς μεταφοράς τεχνολογίας (πανεπιστήμια, ερευνητικά ινστιτούτα, κέντρα καινοτομιών, ιδιωτικές εταιρείες παροχής υπηρεσιών Ε & Α, τεχνομεσιτείας κ.ά.).


Στις ΗΠΑ, clusters αναπτύχθηκαν κυρίως στις λεγόμενες «ζώνες του ήλιου» (νότιες και νοτιοδυτικές Πολιτείες). Η Silicon Valley και η Orange Country στην Καλιφόρνια, το Research Triangle στη Βόρεια Καρολίνα και η ζώνη κατά μήκος του αυτοκινητόδρομου Route 128 γύρω από τη Βοστόνη. Από τα clusters αυτά, τα περισσότερα θεωρούνται διεθνώς σημεία αναφοράς και καταγράφονται ως καλές πρακτικές.
Στην Ελλάδα ο πιο γνωστός συνεργατικός σχηματισμός είναι το Corallia Clusters Initiative -εν συντομία Corallia- ο πρώτος φορέας που συστάθηκε στην Ελλάδα για την οργανωμένη και συστηματική διαχείριση και ανάπτυξη συνεργατικών σχηματισμών καινοτομίας (innovation clusters) με στρατηγικό στόχο τη δημιουργία ολοκληρωμένων παραγωγικών και καινοτομικών οικοσυστημάτων στα οποία δραστηριοποιούνται
 συντονισμένα παράγοντες από συγκεκριμένους κλάδους και περιφέρειες της χώρας, όπου προϋπάρχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και εξαγωγικός προσανατολισμός.
Προβαίνει στις εξής ενέργειες:
      Προσελκύει ξένες επενδύσεις μέσω επιτυχημένων μοντέλων αναφοράς, αναβαθμίζει διαδικασίες και αλυσίδες παραγωγής και αναδεικνύει το ερευνητικό και επιχειρηματικό ανθρώπινο κεφάλαιο της χώρας.
       Αναπτύσσει υποδομές "θερμοκοιτίδας" όπου επιστήμονες μπορούν να εφαρμόσουν καινοτόμες ιδέες και να κάνουν το επιχειρηματικό τους ξεκίνημα.
      Διευρύνει τον ορίζοντα της γνώσης με εξειδικευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα, μέσω των οποίων τα μέλη μπορούν να αποκτήσουν νέες δεξιότητες.
      Προωθεί την ανάγκη και σημασία της  ευρεσιτεχνίας με την παροχή  βοήθειας στις επιχειρήσεις για την κατάθεση των σχετικών αιτήσεων καθ’ όλη τη διάρκεια της καινοτομικής διαδικασίας.
Σήμερα το Corallia έχει αναπτύξει και συντονίζει τρία τεχνολογικά clusters υψηλής εξειδίκευσης στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα
(a) το mi-Cluster (Συστήματα και Εφαρμογές Νανο/Μικροηλεκτρονικής | mi-Cluster),
(b) το si-cluster (Διαστημικές Τεχνολογίες και
(C) Εφαρμογές | si-Cluster) και το gi-Cluster (Τεχνολογίες Παιγνίων και Δημιουργικού Περιεχομένου |gi-cluster).
Άλλη πολύ γνωστή περίπτωση είναι το Κέντρο Επίπλου «120 Ενωμένα Εργοστάσια» ήταν το 2ο Κέντρο Επίπλου που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα (1984) και έχει κατορθώσει να διατηρεί την πρώτη  θέση ανάμεσα στα άλλα Κέντρα (σε αριθμό μελών) και να πλασαριστεί σε μία πολύ καλή θέση στον ευρύτερο ανταγωνιστικό χώρο.  Πρόκειται για έναν Συνεταιρισμό Περιορισμένης Ευθύνης (ΣΥΝ.Π.Ε.), ο οποίος αριθμεί 106 μέλη – παραγωγικές επιχειρήσεις του κλάδου του επίπλου.  Με την λειτουργία του, ο καθιερωμένος τρόπος διαθέσεως και προβολής των επίπλων διαφοροποιήθηκε σημαντικά, επιτυγχάνοντας να κερδίσουν την προτίμηση των καταναλωτών, προσφέροντάς τους μεγάλη ποικιλία σχεδίων, υψηλής ποιότητος, σε προσιτές τιμές.  Η έδρα του Δικτύου ευρίσκεται στο 20ο χλμ. της Εθνικής Οδού Αθηνών – Λαμίας.  Ο χώρος είναι ενοικιαζόμενος και καταλαμβάνει επιφάνεια περίπου 1.500 m2.  Στον χώρο αυτόν στεγάζονται τα γραφεία της εταιρείας και ο εκθεσιακός χώρος των επιχειρήσεων – μελών.
Οι κύριοι στόχοι του Cluster πό την αρχή ήσαν :
      Εμπορία και προώθηση των προϊόντων των μελών
      Δημιουργία εκθέσεων πωλήσεως των προϊόντων των μελών
      Ισότιμη συνεργασία και αμοιβαία βοήθεια των συνεταίρων
      Προώθηση εξαγωγών
      Παροχή τεχνικής και οργανωτικής βοήθειας
      Παροχή εγγυήσεων ή άλλων οικονομικών διευκολύνσεων
      Παροχή υπηρεσιών λογιστηρίου
      Κοινή διαφήμιση των μελών
      Εκπαίδευση προσωπικού
      Κοινή χρήση αποθηκών
      Κοινή προμήθεια α’ υλών
Η επιτυχία ενός συνεργατικού σχηματισμού βασίζεται στα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
i. Κοινό όραμα, το οποίο το καθορίζουν οι συνθήκες  της αγοράς: Όταν δημιουργούνται οι κατάλληλες συνθήκες αγοράς, ένας συνεργατικός σχηματισμός αποκτά όραμα και στρατηγικούς στόχους, ως κοινή αντίληψη μεταξύ των μελών του, για την αντιμετώπιση των κοινών κινδύνων  και την αξιοποίηση των κοινών ευκαιριών.  Η συστάδα με επίκεντρο την παραγωγή κοσμημάτων στη Βαλέντσα της Ιταλίας  έχει ως στόχο την ανάπτυξη ενός τοπικού εμπορικού σήματος για όλους τους παραγωγούς  κοσμημάτων, δημιουργώντας τις συνθήκες προκειμένου να αποτραπεί η διαφυγή υπεργολαβιών (φασόν) από τοπικούς παραγωγούς προς την Κίνα.
ii. Γεωγραφική συγκέντρωση. Σύμφωνα με τον Porter,  η χωρική γειτνίαση επιχειρήσεων και οργανισμών δύναται να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα των διαφόρων κλάδων σε διεθνές επίπεδο. Με τον όρο «δικτύωση», ή «cluster», αναφερόμαστε στη χωρική συγκέντρωση επιχειρήσεων, ερευνητικών φορέων και ενδιάμεσων ενός κλάδου, ή σχετικών κλάδων, που μπορεί να συνδέονται σε αλυσίδες υπεραξίας.
Οι επιχειρήσεις-μέλη των συνεργατικών σχηματισμών συγκεντρώνονται γύρω από αστικά κέντρα ή σε ΒΙΠΕ, για λόγους οικονομίας κλίμακας, καθώς και για επιμερισμό των πόρων.  Ο συνεργατικός σχηματισμός Cleantech  στον κλάδο της ενέργειας  χωροθετείται στη Λομβαρδία και περιλαμβάνει 71 μέλη, ως γεωγραφική τοπική συγκέντρωση επιχειρήσεων και οργανισμών που σχετίζονται με την ενέργεια. Ένα από τα πολύ σημαντικά οφέλη  των χωρικών συγκεντρώσεων των επιχειρήσεων,  και προσδιοριστικός παράγοντας της δυναμικής τους, αποτελεί η επικοινωνία και η αλληλεπίδραση μεταξύ των επιχειρήσεων  με διαδικασίες που συμβάλλουν στη μεταφορά και ανταλλαγή γνώσης,  αλλά και στην εμβάθυνση και παραγωγική αξιοποίησή της.
iii. Εξειδίκευση. Τα συμμετέχοντα μέλη συνδέονται μεταξύ τους με κοινή δραστηριότητα ακό- μη και αν ανήκουν σε διαφορετικούς κλάδους. Έτσι, ο συνεργατικός σχηματισμός διασχίζει τους κλάδους δημιουργώντας  κοινό έδαφος  για τη μεταφορά γνώσης.  Για παράδειγμα,  ο συνεργατικός σχηματισμός HBio (www.hbio.gr) έχει ως κοινή δραστηριότητα την επιστήμη ζωής, επικεντρώνεται σε κοινούς επιχειρηματικούς στόχους αλλά συγκεντρώνει διαφορετικές κλαδικές γνώσεις.
iv. Μέλη του συνεργατικού  σχηματισμού. Τα μέλη πρέπει  να έχουν  μια ποικιλότητα από επιχειρήσεις,  περιφερειακούς  και χρηματοδοτικούς οργανισμούς, ερευνητικά ιδρύματα και εξειδικευμένους παρόχους συμβουλευτικών υπηρεσιών.
v. Διαδικασίες και διασυνδέσεις.  Στο στάδιο της ωρίμασης των δικτυώσεων, η επικοινωνία μεταβάλλεται με κύριο χαρακτηριστικό τις τυπικές διαδικασίες και τα ρυθμιστικά πλαίσια της συνεργασίας. Σε αυτήν επίσης τη φάση, παρουσιάζονται έντονα φαινόμενα συνέργειας  αλλά και ανταγωνισμού όταν απαιτείται από τα μέλη του συνεργατικού σχηματισμού.



[1] Porter, Michael E.(1990), The Competitive Advantage of Nations, Free Press, New York.

[2] Διαδρομές στις θεωρίες του Χώρου, Η. Κουρλιούρος, 2001

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Συμμετοχή στο 5ο Φεστιβάλ Νεοφυούς Επιχειρηματικότητας GRBossible, που διοργανώνει για πέμπτη χρονιά το skywalker.gr

  Είναι ιδιαίτερη χαρά και τιμή η συμμετοχή μου στο 5 ο Φεστιβάλ Νεοφυούς Επιχειρηματικότητας GRBossible , που διοργανώνει για πέμπτη χρον...