Ο παγκόσμιος χάρτης της Τριτοβάθμιας Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης αλλάζει δραματικά με αρκετές αρνητικές παραμέτρους και μεταβλητές να επιδρούν στην λειτουργία των Πανεπιστημίων και να απειλούν την βιωσιμότητα και την συνέχιση της λειτουργίας τους. Σίγουρα προκάλεσε θλίψη σε όλους εμάς που εργαζόμαστε σε Πανεπιστήμια και δίνουμε καθημερινά έναν αγώνα σε δύσκολες συνθήκες και έλλειψη πόρων, η περίπτωση του ιστορικού Πανεπιστημίου Limestone της Νότιας Καρολίνας, το οποίο αποφάσισε να αναστείλει την λειτουργία του και να κλείσει οριστικά ύστερα από 180 χρόνια αδιάκοπης και σημαντικής ακαδημαϊκής ιστορίας και πορείας, εξαιτίας αδυναμίας ανταπόκρισης στο λειτουργικό κόστος και στα συσσωρευμένα χρέη ετών.
Δεν είναι βέβαια το μόνο Πανεπιστήμιο στις ΗΠΑ που
περιήλθε σε αδυναμία λειτουργίας και κλείσιμο. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία την
περίοδο 2020-2024, ανέστειλαν την
λειτουργία τους συνολικά 208 Πανεπιστήμια στις ΗΠΑ. Οι βασικοί παράγοντες που φαίνεται να
ταλαιπωρούν όλο και περισσότερο τα Πανεπιστήμια της χώρας και συντελούν στο κλείσιμο Πανεπιστημιακών
Ιδρυμάτων είναι οι εξής:
- Ο Μειούμενος
αριθμός φοιτητών (ιδίως μετά το 2020): Υπάρχει μια
δημογραφική "κοιλιά" – δηλαδή λιγότεροι απόφοιτοι λυκείου,
ιδιαίτερα σε περιοχές όπως τα Βορειοανατολικά και τα Μεσοδυτικά.
- Η Αύξηση
των λειτουργικών εξόδων: Μισθοί, κόστος
τεχνολογίας, συντήρηση υποδομών, και απαιτήσεις για σύγχρονες υπηρεσίες.
- Η Στροφή
στη διαδικτυακή εκπαίδευση: Πολλά μικρά πανεπιστήμια
δεν κατάφεραν να προσαρμοστούν επαρκώς στον ανταγωνισμό από πλήρως
διαδικτυακά προγράμματα.
- Η Ελάττωση
της κρατικής χρηματοδότησης: Ειδικά για τα δημόσια
ιδρύματα, που βασίζονταν σε ενίσχυση από τις πολιτείες.
Βέβαια ο αναγνώστης θα διαπιστώσει ότι οι
συγκεκριμένοι παράγοντες δεν αποτελούν αποκλειστικά μεταβλητές που συνδέονται
και επηρεάζουν μόνο τα Αμερικάνικα Πανεπιστήμια. Φαίνεται να απασχολούν και τα Ευρωπαϊκά
Πανεπιστήμια και να επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό την λειτουργία, τη στρατηγική
και κυρίως τη βιωσιμότητα τους.
Σε ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον άρθρο που δημοσιεύθηκε
από το οργανισμό Times Higher Education επιχειρείται
μία αποτίμηση των επιπτώσεων του Brexit στα Βρετανικά Πανεπιστήμια. Όπως
ισχυρίζεται ο συντάκτης του άρθρου πέντε χρόνια μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου
Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι επιπτώσεις του Brexit στα βρετανικά
πανεπιστήμια δεν ήταν τόσο άμεσες ή δραματικές όσο πολλοί φοβόντουσαν αρχικά,
κυρίως επειδή η πανδημία COVID-19 και ο πληθωρισμός είχαν πολύ πιο σοβαρό
αντίκτυπο στα πανεπιστήμια. Ωστόσο, μακροπρόθεσμα, οι συνέπειες του Brexit
γίνονται πλέον όλο και πιο εμφανείς. Η απόφαση για το Brexit αποδεικνύεται καταστροφική
για την ανώτατη εκπαίδευση στο Ηνωμένο Βασίλειο. Έχει οδηγήσει μεταξύ των άλλων
- Σε σημαντική
μείωση των Ευρωπαίων φοιτητών και ακαδημαϊκών.
- Σε απώλεια
ερευνητικής χρηματοδότησης.
- Σε υποβάθμιση
της ερευνητικής ποιότητας.
- Σε επιβάρυνση
των πανεπιστημίων που εξαρτώνται από τους διεθνείς φοιτητές για
χρηματοδότηση.
Ξετυλίγοντας
το κουβάρι της ιστορίας ας γυρίσουμε πέντε χρόνια και τρεις μήνες περίπου πίσω όταν
το ρολόι του Big Ben πλησίαζε τα μεσάνυχτα της 31ης Ιανουαρίου 2020. Ο Nigel
Farage, ένας από τους πρωτεργάτες του κινήματος του Brexit, ανέβηκε στη
σκηνή στην Πλατεία του Κοινοβουλίου – με βαθιά ειρωνεία – και υπό τους ήχους
του The Final Countdown του σουηδικού ροκ συγκροτήματος Europe, για
να υποδεχθεί τη νέα κατάσταση πραγμάτων.
Ωστόσο,
την ώρα που ο Farage χαρακτήριζε την επίσημη έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από
την Ευρωπαϊκή Ένωση ως τη «μεγαλύτερη στιγμή στη σύγχρονη ιστορία του έθνους
μας», οι πανεπιστημιακοί σε όλη τη χώρα προετοιμάζονταν για έναν σοβαρά
αρνητικό αντίκτυπο στα βρετανικά πανεπιστήμια.
Στην πραγματικότητα, οι επιπτώσεις του Brexit
φάνηκαν ασήμαντες σε σύγκριση με την πανδημία του Covid-19, που ξέσπασε
αμέσως μετά, και τον καλπάζοντα πληθωρισμό, ο οποίος αποδιοργάνωσε τα
οικονομικά των πανεπιστημίων. Παρόλα αυτά, πέντε χρόνια μετά το Final
Countdown, πολλοί ειδικοί θεωρούν ότι οι συνέπειες του Brexit γίνονται
πλέον εμφανείς και συνοψίζονται στα εξής:
(α)
Μείωση των Ευρωπαίων Φοιτητών στα Βρετανικά Πανεπιστήμια
Το
πρώτο και σημαντικό δεδομένο από την μελέτη των διαθέσιμων στοιχείων είναι η μείωση των εγγραφών των Ευρωπαίων Φοιτητών, με την
προσέλκυση τους από τα Βρετανικά Πανεπιστήμια να καθίσταται δύσκολη. Τα δεδομένα του Higher Education Statistics
Agency (HESA) το επιβεβαιώνουν:
- Το
2022-23, οι μεταπτυχιακοί φοιτητές από την ΕΕ αποτελούσαν μόλις το 6%
του συνολικού φοιτητικού πληθυσμού στο Ηνωμένο Βασίλειο, έναντι 15% το
2020-21 και 20% το 2018-19.
- Συνολικά,
μόλις 28.905 φοιτητές από την ΕΕ εγγράφηκαν στα βρετανικά
πανεπιστήμια το 2022-23 – ο χαμηλότερος αριθμός από το 2008-09.
- Σε
σύγκριση, δέκα φορές περισσότεροι φοιτητές προέρχονταν από την
Κίνα, την Ινδία και τη Νιγηρία μαζί.
Ο Anand Menon, καθηγητής ευρωπαϊκής πολιτικής στο King’s College London και διευθυντής της δεξαμενής σκέψης UK in a Changing Europe, πιστεύει ότι η φήμη των ίδιων των πανεπιστημίων δεν υπέστη ζημία λόγω του Brexit, αλλά ότι η γενικότερη φήμη της χώρας επηρεάστηκε, κάτι που τελικά είχε αρνητικό αντίκτυπο και στα πανεπιστήμια. Σύμφωνα με τον Menon, το Ηνωμένο Βασίλειο θεωρείται πλέον λιγότερο φιλόξενος προορισμός για τους Ευρωπαίους φοιτητές. Η δυσκολία στην προσέλκυση φοιτητών από την ΕΕ έγινε ακόμη μεγαλύτερη όταν, από τον Αύγουστο του 2021, αυτοί υποχρεώθηκαν να πληρώνουν διεθνή δίδακτρα, όπως οι φοιτητές από τρίτες χώρες.