Πράσινο Σχολείο και Μέθοδος Project

Η πράσινη οικονομία υποστηρίζεται  σήμερα από ποικίλες δυνάμεις του πολιτικού φάσματος ως η μόνη, ρεαλιστική απάντηση στην υπάρχουσα κατάσταση. Σε έναν κόσμο που ο T.Friedman (2008) χαρακτηρίζει ως καυτό, επίπεδο και πολυπληθή (hot, flat and crowded), η κλιματική αλλαγή, η εξάντληση των φυσικών πόρων που αδυνατούν να καλύψουν την αυξανόμενη ενεργειακή ζήτηση, ο υπερμεγέθης πληθυσμός της γης, η ρύπανση του περιβάλλοντος που υποβαθμίζει αισθητά την ποιότητα ζωής καθιστούν αναγκαία μια πράσινη  επανάσταση  που θα ανοίγει νέα πεδία κερδοφορίας, ικανά για να υπερβεί το σύστημα την σημερινή κρίση του. Όχι τυχαία λοιπόν ο  Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών χαρακτηρίζει την πράσινη οικονομία σαν μία αναγκαία «μεταμόρφωση» για να αντιμετωπιστούν οι πολλαπλές κρίσεις της σύγχρονης εποχής.

Ως εκ τούτου,  η πράσινη οικονομία διακηρύττει τη λήψη μέτρων για την κλιματική αλλαγή, τη μείωση των ρύπων που ενισχύουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου,  την καλύτερη διαχείριση της ενέργειας καθώς και  την χρήση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Οι ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι είναι μη ποσοτικά περιορισμένοι  πόροι που σε αντίθεση με τους μη ανανεώσιμους (τα ορυκτά καύσιμα, τους τόπους αλιείας, τα δάση, την γεωργική γη και το έδαφος)  δύναται να χρησιμοποιηθούν και στο μέλλον, να έχουν δηλαδή αειφορική χρήση.
    Στο πλαίσιο της ανωτέρω θεώρησης  «Αειφόρο Σχολείο» ή «Σχολείο για την Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη» θεωρείται εκείνο το σχολείο που αναλαμβάνει πρωτοβουλίες προώθησης της αειφορίας που εμπλέκουν το σύνολο της σχολικής μονάδας (Whole School initiatives / approach). Όλη η σχολική μονάδα σε σύνδεση με την κοινότητα, συμμετέχει στο σχεδιασμό, την υλοποίηση και την αξιολόγηση ποικίλων δράσεων ενταγμένων στο πλαίσιο της εκπαίδευσης για την αειφορία.  Στην περίπτωση αυτή δηλαδή, όλο το σχολείο επιδιώκει να λειτουργήσει μέσα σε ένα ριζικά αναμορφωμένο σχολικό πρόγραμμα (ωρολόγιο και αναλυτικό) και αλληλεπιδρώντας με την τοπική κοινωνία, αναλαμβάνει και πραγματοποιεί έρευνες, δράσεις και προγράμματα διεπιστημονικού χαρακτήρα και έρευνες δράσης.

      Όσα σχολεία (ESD-Schools) επιθυμούν να έρθουν αντιμέτωπα με την πρόκληση της πολυπλοκότητας του εγχειρήματος προώθησης της Εκπαίδευσης για την Αειφορία, προτείνεται να πληρούν ορισμένα κριτήρια ποιότητας όπως αυτά που αναφέρονται αμέσως παρακάτω περιληπτικά.

-     Να εμπλέκουν την κοινότητα ως πηγή μάθησης και χώρο δράσης

      -          Να αφιερώνουν τον πρώτο μήνα κάθε νέας σχολικής χρονιάς στον προγραμματισμό των projects  και την οικοδόμηση σχέσεων της σχολικής κοινότητας.
      -          Να εξασφαλίζουν και να παραχωρούν κατάλληλο σχολικό χρόνο για την ανάπτυξη προβληματισμού και διεξαγωγής έρευνας των εκπαιδευτικών στην εκπαίδευση για τη βιώσιμη ανάπτυξη, να αναπτύσσουν κριτήρια ποιότητας και να τα χρησιμοποιούν για εσωτερική αξιολόγηση
  -          Οι αλλαγές που συμβαίνουν στο σχολείο και την τοπική κοινωνία να εκλαμβάνονται ως ευκαιρίες για διδασκαλία και μάθηση καθώς και ως αφορμή για τη συμμετοχή και τη λήψη απόφασης.
    -          Να προβαίνουν σε τακτικό περιβαλλοντικό έλεγχο της σχολικής μονάδας και να επιδιώκουν να αποτελέσουν παράδειγμα προσεκτικής διαχείρισης των πόρων. Επίσης θα πρέπει να διαχέουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τους στην κοινότητα.
-          Η σχολική ατμόσφαιρα θα πρέπει να διαμορφώνεται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να ευνοεί την ελεύθερη έκφραση ιδεών και προτάσεων και την ανάληψη πρωτοβουλιών.

( Δείτε το βίντεο με τίτλο: Τζων Χάρντυ : Το όνειρό μου για ένα πράσινο σχολείο)

 http://www.ted.com/talks/lang/el/john_hardy_my_green_school_dream.html

Ο Τζων Χάρντυ μας ξεναγεί στο πράσινο σχολείο του, στο Μπαλί, όπου τα παιδιά μαθαίνουν κηπουρική, να χτίζουν, να δημιουργούν (αλλά και το να μπουν σε πανεπιστήμια). Η κεντρική κατασκευή της σχολικής μονάδας με σχήμα σπιράλ είναι κατασκευασμένη από μπαμπού και ίσως είναι και η μεγαλύτερη κατασκευή μπαμπού στον κόσμο.

Τα σχολεία μπορούν να «πρασινίσουν» με παρεμβάσεις  που αφορούν στην βελτίωση των εσωτερικών συνθηκών λειτουργίας (φυσικός φωτισμός, αερισμός κ. α.), στην ενέργεια που καταναλώνουν και στα αναλώσιμα τα οποία χρησιμοποιούν αλλά ακόμα και στα απόβλητα τα οποία παράγουν. Η σειρά αυτή των παρεμβάσεων υπαγορεύεται από την κοινή λογική και βοηθά στην υιοθέτηση στρατηγικής πρόληψης μάλλον παρά αντιμετώπισης και διαχείρισης αποβλήτων μετά τη δημιουργία τους.

Τα βήματα τα οποία μπορούν να οδηγήσουν στο πρασίνισμα ενός σχολείου  είναι:

1. Η δημιουργία ενός συμβουλίου με αντικείμενο την περιβαλλοντική μελέτη του σχολείου.

2. Η υιοθέτηση ενός περιβαλλοντικού οράματος.

3. Η διενέργεια μιας περιβαλλοντικής έρευνας στο πλαίσιο του σχολείου.

4. Η διαμόρφωση ενός πλαισίου πράσινης δράσης.

5. Η παρακολούθηση της πορείας της δράσης και η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της.

6. Το πρασίνισμα του προγράμματος εκπαίδευσης .

7. Η ενημέρωση και η συμμετοχή της σχολικής κοινότητας και ο εορτασμός όλων των πράσινων επιτευγμάτων.

Οι άξονες δημιουργίας του Πράσινου Σχολείου

Η δημιουργία ενός πράσινου σχολείου στηρίζεται σε τέσσερις πυλώνες:

1. Προσπάθεια να μείνουν έξω όλα τα τοξικά υλικά (όχι εντομοκτόνα και

φυτοφάρμακα, όχι μόλυβδος και αμίαντος, χρήση πράσινων δομικών υλικών και καθαριστικών , έδαφος χωρίς τοξική ρύπανση).

 2. Προσπάθεια χρήσης ανακυκλώσιμων υλικών και ανανεώσιμων πηγών
(εναλλακτικές και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, πράσινο σχεδιασμό κτιρίου, υλικά και εφόδια φιλικά προς το περιβάλλον, ανακύκλωση, επανάχρηση και ελάττωση των  χρησιμοποιουμένων υλικών).

 3. Δημιουργία ενός καθαρού, υγιεινού και πράσινου «τοπίου» ( Πρασίνισμα
σχολικών αυλών και κήπων, επανεξέταση και έλεγχο του φαγητού της σχολικής καντίνας, κατάργηση όλων των προϊόντων τύπου fast food και των αναψυκτικών, προσπάθεια εισαγωγής υγιεινών και βιολογικών φαγητών ).

 4. Διδασκαλία, μάθηση, συμμετοχή ( Περιβαλλοντική εκπαίδευση, εκπαίδευση εργαστηριακού χαρακτήρα , ενεργή συμμετοχή των μαθητών στο πρασίνισμα του σχολείου τους ).

Οι παρεμβάσεις για το πρασίνισμα των σχολείων αφορούν στους εξής τομείς:

 χρήση ενέργειας

 διαχείριση στερεών αποβλήτων
 ποιότητα αέρα εσωτερικών χώρων
 αντιμετώπιση τρωκτικών
 διαχείριση βλάστησης
 κατανάλωση νερού
 εργαστηριακά απόβλητα
 βελτιώσεις – ανακαινίσεις κτιρίων
 προμήθειες υλικών και αναλωσίμων

 Κτίρια τα οποία είναι δύσκολο να θερμανθούν ή να ψυχθούν, χρειάζονται πολύ  τεχνητό φωτισμό, ξοδεύουν μεγάλες ποσότητες νερού , δεν χρησιμοποιούν φυσικά ή  ανακυκλωμένα υλικά και δημιουργούν μία δυσάρεστη ατμόσφαιρα σε όσους  εργάζονται και σπουδάζουν σε αυτά, δε συνάδουν με τις νέες πράσινες αντιλήψεις.

Δείτε το βίντεο που ακολουθεί:

6ο Νηπιαγωγείο Παλαιού Φαλήρου: Το πρώτο βιοκλιματικό σχολείο της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας μας

 Η δυνητική προσαρμογή του σχολείου στην αναγκαιότητα της αειφορίας και της πράσινης περιβαλλοντικής προσέγγισης μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για την εφαρμογή της μεθόδου project.

Μέθοδος Project με θέμα "Κάνω το Σχολείο μου Πράσινο"

H υλοποίηση της μεθόδου θα βασιστεί στην υπόθεση ότι το σχολικό κτήριο, είναι παλαιού τύπου. (όχι βιοκλιματικό). Η υπόθεση μπορεί να ενισχυθεί εάν η σχολική μονάδα βρίσκεται σε βιομηχανική περιοχή ή σε περιοχή ιδιαίτερα επιβαρυμένη περιβαλλοντικά.

Βήμα 1^Ο : Προετοιμασία Μαθητών

Ο εκπαιδευτικός αφού έχει προετοιμαστεί κατάλληλα παρουσιάζει μια εισήγηση στους μαθητές για την έννοια του πράσινου σχολείου. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί:

·         Στα οφέλη για τους μαθητές και την τοπική κοινωνία στο επίπεδο της εξοικονόμησης ενέργειας

·         Στη βελτίωση της ποιότητας ζωής μέσα στη σχολική μονάδα για τους καθηγητές και τους μαθητές

·         Στην αναβάθμιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας από την εισαγωγή δραστηριοτήτων πράσινης – περιβαλλοντικής ευαισθησίας.

Θα βοηθούσε ιδιαίτερα τη διαδικασία, η παρουσία ενός μηχανικού με ειδικότητα στον ενεργειακό έλεγχο των κτηρίων ώστε να παρουσιαστούν με εύληπτο τρόπο ορισμένα τεχνικά θέματα στους μαθητές.

Στο τέλος της διαδικασίας οι μαθητές παίρνουν εκπαιδευτικό υλικό και πηγές για μελέτη έτσι ώστε να εμβαθύνουν και να κατανοήσουν ποιο κομμάτι τους ενδιαφέρει περισσότερο.

Βήμα 2^Ο : Οργάνωση Ομάδων – ανάληψη εργασιών

Στην επόμενη συνάντηση οι μαθητές ύστερα από παρότρυνση του καθηγητή καταθέτουν την εμπειρία τους από τη μελέτη του υλικού. Ο Καθηγητής τους εξηγεί ότι αυτό που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι οι μαθητές να κάνουν επιτόπιο έλεγχο σε διάφορα σημεία του σχολείου και να προτείνουν λύσεις οι οποίες θα βελτιώσουν το σχολείο και θα μειώσουν το περιβαλλοντικό του αποτύπωμα. Για να γίνει αυτό εφικτό θα πρέπει να χωριστούν σε ομάδες οι οποίες θα αναλάβουν ένα συγκεκριμένο θέμα. Ενδεικτικά τα θέματα που θα μπορούσαν να αναλάβουν οι ομάδες θα είναι τα εξής:

1. Κλιματισμός –Θέρμανση ψύξη
2. Ηλεκτρικές Συσκευές –Μηχανολογικός Εξοπλισμός
3. Φωτισμός
4. Ανακύκλωση χαρτιού –αναλωσίμων
5. Διαχείριση – Εξοικονόμηση νερού
6. Παραγωγή Ενέργειας μέσω Φωτοβολταικών
7. «Πράσινο Κυλικείο»
8. Πράσινη Ταράτσα –Δενδροφύτευση

Πολύτιμη βοήθεια θα μπορούσε να σας προσφέρει ο Οδηγός Πράσινης Επιχειρηματικότητας του ΕΟΜΜΕΧ, ο οποίος σε μορφή pdf επισυνάπτεται ως υποστηρικτικό υλικό. Ιδιαίτερα στις σελίδες 40-60 του οδηγού αναλύονται με λεπτομέρεια όλα τα ανωτέρω θέματα.

Οι ομάδες αναλαμβάνουν θέματα, και ξεκινούν την εκπόνηση της εργασίας. Η υλοποίηση περιλαμβάνει και επιτόπια παρατήρηση στους χώρους του σχολείου για να διαπιστωθεί το επίπεδο στο οποίο βρίσκεται το κτήριο σε σχέση με το θέμα της ερευνητικής εργασίας. Προβλέπονται 2-3 συναντήσεις με τον καθηγητή και τις υπόλοιπες ομάδες ενδιάμεσα ώστε να καταγραφούν προβλήματα και θέματα που ανακύπτουν

Βήμα 3^Ο : Σύνθεση Εργασίας

Με την ολοκλήρωση των επιμέρους θεμάτων ο καθηγητής σε συνεργασία με τις ομάδες συνθέτει τα επιμέρους τμήματα σε μια ενιαία εργασία η οποία βασίζεται σε δύο πυλώνες:

• Που βρίσκεται σήμερα το σχολείο
• Που μπορεί να φτάσει με τις αλλαγές που προτείνονται

 Βήμα 4^ο: Παρουσίαση στο σχολείο και την τοπική κοινότητα

Τελευταίο και ιδιαίτερα ουσιαστικό βήμα είναι η παρουσίαση του project στη σχολική μονάδα. Η πρωτοτυπία στην παρουσίαση, η έξυπνη και διαδραστική προσέγγιση μέσα από οπτικοακουστικό υλικό που θα έχουν δημιουργήσει τα παιδιά, και οι απλές προτάσεις χωρίς κόστος που μπορούν να κάνουν το σχολείο μας καλύτερο αποτελούν μερικές καλές πρακτικές που προτείνεται να εφαρμοστούν.

 

Βιβλιογραφία

Αγγελίδου, Ε., Κρητικού, Ε. (2009). Η θέση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΠΕ) στο σύγχρονο σχολείο, κατάκτηση ή ζητούμενο - Πώς διαγράφονται οι απόψεις έμπειρων στην ΠΕ εκπαιδευτικών της Δ/νσης Δ/θμιας Εκπ/σης Ανατ. Αττικής; Σύγχρονη Εκπαίδευση, 156, σελ. 91-124.

Η. Καλαμπόκης, Α.Ι. Μαρούλης, Κ. Χατζηαντωνίου-Μαρούλη (2009): Τα πράσινα σχολεία, 3^ο Συνέδριο Πράσινης Χημείας και Βιώσιμης Ανάπτυξης,

Breiting, S., Mayer, M. and Mogensen, F. (2005). Quality criteria for ESD-Schools, in http://www.ensi.org.

Gough, A. (2005).  Education for Sustainability - Quality outcomes for sustainable schools in http://www.eqa.edu.au/site/qualityoutcomesfor.html

Gross, D. (2009). Barriers and deficits with implementing ESD-Results of a survey in http://www.desd.sustain-future.org/int_jap_compilation_surveyresults_dg.pdf

Φλογαϊτη, Ε. (2006). Εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία. Ελληνικά Γράμματα.

Δικτυογραφία

www.buildgreenschools.org

www.buildgreenschools.org

www.buildgreenschools.org

www.eco-schools.org

www.greenschools.net

www.greenschools.net

http://Protovoulies.nd.gr__

http://www.enviroschools.org.nz/   

http://www.greenschoolsireland.org/

http://www.globalgreen.org/   

http://www.greenschools.net/

http://www.ase.org/section/program/greenschl

http://cseindia.org/programme/eeu/gsp/gsp_index.htm

http://www.greeningschools.org

http://www.teachernet.gov.uk/sustainableschools/

http://www.sustainableschools.nsw.edu.au