«Το Γραφείο της Δυσφορίας: Πώς ένα Τοξικό Περιβάλλον διαλύει τους Εργαζόμενους»

 

Ένα τοξικό εργασιακό περιβάλλον είναι εκείνο στο οποίο η αρνητικότητα, η εχθρότητα ή η δυσλειτουργία διαπερνούν τον χώρο εργασίας, επηρεάζοντας την ευημερία, την παραγωγικότητα και τη γενική ικανοποίηση των εργαζομένων. Τέτοια περιβάλλοντα μπορεί να προκύψουν από κακή ή αμφιλεγόμενη ηγεσία, έλλειψη επικοινωνίας, υπερβολικές απαιτήσεις που τίθενται στους εργαζόμενους ή δυστοπικές διαπροσωπικές σχέσεις. Οι επιπτώσεις ενός τοξικού περιβάλλοντος εργασίας εκτείνονται πολύ πέρα από τους μεμονωμένους εργαζόμενους, επηρεάζοντας την απόδοση του οργανισμού και τις κοινωνικές δυναμικές.

Σύμφωνα με την εταιρία συμβουλευτικής και δημοσκοπήσεων Gallup για το 2023 ,το 60% των εργαζομένων σε παγκόσμιο επίπεδο νιώθει αποκομμένο από την εργασία του, ενώ το 19% αναφέρει ότι βιώνει ενεργά τοξικότητα και εργασιακό άγχος. Αναφέρει επίσης ότι οι τοξικοί managers είναι η Νο.1 αιτία αποχωρήσεων από τις εταιρίες. Το 2023 η American Psychological Association (APA) στην έκθεση της θα  διαπιστώσει ότι 3 στους 5 εργαζομένους βιώνουν τοξικότητα στη δουλειά και ότι το εργασιακό άγχος σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων. ("Workplace Stress & Mental Health")

Και στην Ελλάδα οι μελέτες και τα στοιχεία δείχνουν ότι η εργασιακή τοξικότητα στη χώρα μας είναι υπαρκτό και ανησυχητικό φαινόμενο, με υψηλά επίπεδα άγχους, παρενόχλησης και χαμηλή ικανοποίηση εργαζομένων. Σύμφωνα με την Έρευνα της KPMG Ελλάδας (2023) – "Employee Experience & Εργασιακή Ικανοποίηση", το 53% των Ελλήνων εργαζομένων δηλώνει ότι βιώνει εργασιακό άγχος και τοξικότητα στον χώρο εργασίας, ενώ το 45% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι η ηγεσία της εταιρείας δεν προωθεί υγιή εργασιακή κουλτούρα. Οι 6 στους 10 Έλληνες εργαζόμενους έχουν σκεφτεί  κάποια στιγμή να παραιτηθούν λόγω κακής εργασιακής κουλτούρας, με το 38% των εργαζομένων νιώθει έλλειψη υποστήριξης από την εργοδοσία και δηλώνει πως υπάρχει τοξικό κλίμα στην εταιρεία του σύμφωνα με την Έρευνα της Adecco Ελλάδας (2022) – "Η Εργασιακή Εμπειρία στην Ελλάδα". Στην Έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη (2022) – "Εργασιακή Παρενόχληση & Εκφοβισμός στην Ελλάδα" καταγράφεται ότι το 27% των καταγγελιών προς τον Συνήγορο του Πολίτη αφορούσε εργασιακή παρενόχληση και εκφοβισμό στον χώρο εργασίας. Οι πιο συχνές καταγγελίες σχετίζονται με εξευτελιστική συμπεριφορά από εργοδότες, άδικες απολύσεις και έλλειψη σεβασμού στα εργασιακά δικαιώματα. Ας δούμε πιο αναλυτικά τις επιπτώσεις του τοξικού χώρου εργασίας τόσο στους εργαζομένους όσο και στην ίδια την επίδοση και απόδοση των επιχειρήσεων και οργανισμών δημόσιων και ιδιωτικών:

1. Συναισθηματικός και Ψυχολογικός Αντίκτυπος στους Εργαζόμενους

Μία από τις πιο άμεσες και σοβαρές συνέπειες ενός τοξικού εργασιακού περιβάλλοντος είναι η συναισθηματική και ψυχολογική επιβάρυνση που προκαλεί στους εργαζόμενους. Η συνεχής αρνητικότητα, η υπερβολική παρακολούθηση ή ο εκφοβισμός μπορούν να οδηγήσουν σε αυξημένο άγχος, κατάθλιψη και ψυχολογική εξάντληση. Οι εργαζόμενοι που εκτίθενται σε τέτοιες συνθήκες μπορεί να αισθάνονται υποτιμημένοι ή ανίσχυροι, με αποτέλεσμα τη μειωμένη κινητοποίηση και αυτοεκτίμηση.

Για παράδειγμα, ένας προϊστάμενος που επικρίνει συνεχώς τους εργαζόμενους χωρίς να προσφέρει εποικοδομητική ανατροφοδότηση καλλιεργεί ένα κλίμα φόβου και ανασφάλειας. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε επαγγελματική εξουθένωση, καθώς οι εργαζόμενοι προσπαθούν να ανταποκριθούν σε μη ρεαλιστικές προσδοκίες ενώ αντιμετωπίζουν συναισθηματική πίεση. Σε ακραίες περιπτώσεις, οι εργαζόμενοι μπορεί να αναπτύξουν μακροχρόνια ψυχολογικά προβλήματα, απαιτώντας επαγγελματική παρέμβαση και εκτεταμένες άδειες από την εργασία.

2. Φυσικές Επιπτώσεις στην Υγεία

Η σχέση μεταξύ εργασιακού στρες και φυσικών προβλημάτων υγείας είναι καλά τεκμηριωμένη. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας επιβεβαιώνει ότι τα τοξικά εργασιακά περιβάλλοντα αυξάνουν το στρες και συνδέονται με κατάθλιψη, burnout και σοβαρά προβλήματα υγείας (World Health Organization (WHO) – "Workplace Stress: A Collective Challenge" - 2016). Υπολογίζεται ότι το εργασιακό άγχος κοστίζει δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως λόγω απουσιών και μειωμένης παραγωγικότητας.

Το χρόνιο στρες από ένα τοξικό εργασιακό περιβάλλον μπορεί να προκαλέσει διάφορες σωματικές παθήσεις, όπως πονοκεφάλους, πεπτικές διαταραχές, υψηλή αρτηριακή πίεση και καρδιαγγειακά προβλήματα. Η παρατεταμένη έκθεση σε ορμόνες του στρες, όπως η κορτιζόλη, μπορεί να αποδυναμώσει το ανοσοποιητικό σύστημα, καθιστώντας τους εργαζόμενους πιο επιρρεπείς σε ασθένειες.

Οι διαταραχές ύπνου είναι μια ακόμη κοινή συνέπεια ενός τοξικού περιβάλλοντος. Οι εργαζόμενοι που φοβούνται να πάνε στη δουλειά τους μπορεί να δυσκολεύονται να χαλαρώσουν, με αποτέλεσμα την αϋπνία ή την κακή ποιότητα ύπνου. Μακροπρόθεσμα, αυτό μπορεί να επιδεινώσει τα προβλήματα υγείας, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο που μειώνει περαιτέρω την απόδοσή τους.